Jakie są podstawowe zasady księgowości dla przedsiębiorstw?

Podmioty gospodarcze zobowiązane są do stosowania zasad rachunkowości, co umożliwia przedstawienie ich sytuacji finansowej i majątkowej, a także wyniku finansowego. Zasady te muszą być zgodnie z przepisami ustawy oraz ze specyfiką działalności. Reguły podzielić można na uniwersalne, podstawowe i szczegółowe.

Zasady uniwersalne

Uniwersalne zasady księgowości dla przedsiębiorstw stosowane są we wszystkich państwach na całym świecie, bez względu na ustrój polityczny lub system gospodarczy, które panują w danym kraju. Z kolei zasady podrzędne oraz nadrzędne determinowane są przez krajowe regulacje prawne obowiązujących. Do reguł uniwersalnych należą:

• zasada dwustronnego zapisu,
• zasada podmiotowości,
• zasada periodyzacji.

Zasada dwustronnego zapisu

Ta podstawowa zasada księgowości dotyczy zdarzeń gospodarczych, które należy ujmować po dwóch stronach kont. Transakcja powinna być zaksięgowana na minimum dwóch kontach syntetycznych, po stronie aktywów i pasywów, dzięki czemu zostanie zachowana równowaga bilansowa. Jej kwota transakcji powinna być równa po stronie Wn i Ma.

Zasada podmiotowości

Ewidencje księgowe należy prowadzić w jednostkach gospodarczych, które posiadają własną nazwę i są wyodrębnione pod względem organizacyjnym, prawnym i majątkowym. Nie można księgować jednej transakcji gospodarczej w kilku jednostkach gospodarczych.

Zasada periodyzacji

To zasada okresowych sprawozdań finansowych, uwzględniająca konieczność rozróżniania operacji gospodarczych na dotyczące je okresy. Zapis zdarzeń gospodarczych należy wykonywać w określonych przedziałach czasowych (np. okresy sprawozdawcze w danym roku obrotowym).

Zasady nadrzędne

Oprócz funkcjonowania zgodnie z uniwersalnymi zasadami księgowości, każda jednostka gospodarcza powinna posiadać również własne reguły prowadzenia księgowości dla przedsiębiorstw. Należą do nich zasady ciągłości, kontynuacji działania, istotności, memoriału, współmierności przychodów i kosztów, ostrożności, zakazu kompensaty oraz wiarygodności.

Zasada ciągłości

Ta zasada księgowości dla przedsiębiorstw dotyczy stosowania w księgach rachunkowych pierwotnie wyznaczonych przez firmę reguł we wszystkich kolejnych latach (z możliwymi odstępstwami). Celem tego działania jest możliwość zestawienia danych w kolejnych okresach obrotowych, co pozwala na analizę oraz kontynuowanie kolejnych rozliczeń.

Zasada kontynuacji działania

Reguła ta mówi, że stosowane w polityce rachunkowości podmiotu zasady należy kontynuować w niezmienionym zakresie, w dającej się przewidzieć przyszłości, zakładając, że przedsiębiorstwo nie znajdzie się w stanie upadłości lub likwidacji.

Zasada istotności

Podstawową zasadą księgowości jest również reguła istotności. Wszystkie zdarzenia, które wpływają na działalność oraz sytuację finansową jednostki muszą znaleźć się w sprawozdaniu finansowym. Jeśli nie są istotne, można księgować je metodą uproszczoną. Wówczas nie muszą znajdować się w sprawozdaniu, jeżeli nie zmienia to obrazu sytuacji finansowo-majątkowej podmiotu gospodarczego.

Zasada memoriału

Zgodnie z tą zasadą przychody i koszty powinny być ujęte w księgach rachunkowych i w sprawozdaniu finansowym w okresie, który odpowiada ich działaniom, nie uwzględniając terminu zapłaty. Operacja jest wykazywana w wyniku finansowym bez względu na to, czy środki pieniężne zostały wydane lub czy wystąpił ich wpływ. Podatnik, który prowadzi ewidencję w oparciu o księgę przychodów i rozchodów lub ryczałt może (w przeciwieństwie do podatnika, który prowadzi pełne księgi rachunkowe) wybrać metody rozliczania kosztów: memoriałową lub kasową.

Zasada współmierności przychodów i kosztów

Księgowość dla przedsiębiorstw funkcjonuje zgodnie z zasadą współmierności, wedle której poniesione koszty nabycia określonych przychodów należy zawrzeć w księgach rachunkowych w tym samym okresie rozrachunkowym, co osiągnięte przychody. Dotyczy to najczęściej kosztów bezpośrednich, np. kosztów produkcji towarów.

Zasada ostrożności

Składniki aktywów i pasywów powinny być wyceniane w oparciu o koszty na nie poniesione, zgodnie z zasadą ostrożności, w myśl której pod uwagę należy wziąć:

• pomniejszenie wartości handlowej bądź użytkowej składników aktywów,
• jedynie niewątpliwe, pozostałe przychody operacyjne i zyski nadzwyczajne,
• koszty operacyjne i straty nadzwyczajne,
• rezerwy na ryzyko lub straty.

Dzięki temu możliwe będzie uzyskanie wiarygodnego obrazu sytuacji finansowej przedsiębiorstwa.

Zasada zakazu kompensaty

Według tej zasady księgowości dla przedsiębiorstw nie powinno się kompensować ze sobą różnych co do rodzaju aktywów i pasywów wartości, związanych z nimi przychodów i kosztów związanych, a także nadzwyczajnych zysków i strat. Każdą transakcję należy wykazywać w osobnej pozycji podczas księgowania zobowiązań lub przychodów od jednego kontrahenta. Jednakże w przypadku zdarzeń jednego rodzaju możliwe jest księgowanie zbiorcze w ramach danego okresu.

Zasada wiarygodności

Każda operacja w księgach podatkowych musi być przedstawiona rzetelnie, tak, aby możliwa była skrupulatna ocena finansowa przedsiębiorstwa.

Chcesz dowiedzieć się więcej informacji o księgowości, rachunkowości czy finansowaniu przedsiębiorstw? Zapraszamy na naszego bloga – źródło wiedzy niezbędne dla przedsiębiorców. Potrzebujesz porady z zakresu faktoringu? Zgłoś się do nas!